Dünyadaki mahsüle en büyük zirai katkı sağlayan polenlemenin baş aktörü arıların %40’ı yok olma riskiyle karşı karşıya.
Birleşmiş Milletler (BM) Gıda ve Tarım Örgütü’nün (FAO) 2018 verilerine göre, insan etkileri sebebiyle arılar ve diğer polenleyici türleri nesli tükenme tehlikesi yaşıyor.
FAO’ya göre, arazi kullanımları ve yapılarındaki değişiklik, yoğun zirai pratikler, tek türlü (mono kültür) tarım ve haşere ilacı kullanımı polenleyicilerin doğal yaşamında büyük çaplı kayıp, parçalanma ve bozulmaya yol açıyor.
Haşere ilacı kullanımı arı kolonilerinin hayatta kalabilme direncini düşürüyor, uzak mesafelerden zararlı hastalıkların yayılmasına neden olan küreselleşme de arı sağlığına ayrı tehdit oluşturuyor.
İklim değişikliği de arı popülasyonuna negatif etki ederken, yüksek sıcaklıklar, kuraklık ve seller gibi aşırı iklim olayları ile çiçeklenme zamanındaki değişimler de polenlemeyi engelliyor.
Dünya genelinde polenlemeye bağlı hasadın %300 arttığı bildirilirken, polenlemenin başat aktörü arıların toplu ölümlerinin sektöre etkisi bu aşamada ortaya çıkıyor.
Global Mahsul Hacminin %35’i Polenlemeye Bağlı
Yanlış tarım ilaçları kullanımı, ekolojik sistemin tahrip edilmesi sebebiyle son 20 yılda arıların nüfusu azalıyor.
Yok olmamak için savaş veren arılar, doğanın ekolojik yapısının bozulması nedeniyle yön bulma kabiliyetlerini giderek kaybediyor.
Verilere göre, global mahsul hacminin %35’i polenlemeye bağlı, %60’ı polenlemeye bağlı değil.
Başlıca küresel mahsul pastası göz önüne alındığında, polenleyicilerin toplu ölümleri, bu pastanın %12’si kadarının yok olmasına yol açabilir.
Ölümler, mahsulün %28’inde %40’tan %90’a, kalan dilimde ise %1’den %40’a kadar kayba sebep olabiliyor.
Patates, havuç ile soğan, sarımsak ve pırasa ailesini kapsayan alyum sebzelerinin, doğrudan olmasa da tohumlarının çoğalmasında polenleyiciler kritik öneme sahip.
Net Refah Kaybı
Küresel veriler, dünyada 81 milyon kovanın yıllık 65 bin ton bal mumu, 1,6 milyon ton bal ürettiğini ve bunun 518 bin tonunun ticarete dönüştüğünü gösteriyor.
Polenleyicilerin yokluğunda global mahsul tedariğindeki değişimler, üretici kazancını düşürerek tüketici fiyatlarını yükseltebilir.
Bu yokluk, mahsul üretici ve tüketicilerini yıllık 160-191 milyar dolar, mahsul dışı piyasaları 207-497 milyar dolar net refah kaybına maruz bırakabilir.
Mahsul Çeşitlerinin %90’ından Fazlası Arılarca Geziliyor
Neredeyse bütün arı türlerinin polenleyici olduğu bilinirken, sinekler, yaban arıları, kelebekler, güveler, buğday bitleri, kirpik kanatlılar, karıncalar, tatarcıklar, yarasalar ve kuşların türleri de az oranla da olsa polenleyici ailesine dahil.
BM Çevre Programı’na bağlı Biyoçeşitlilik ve Ekosistem Hizmetleri üzerine Hükümetlerarası Bilim Politikaları (IPBES) kuruluşunun Uluslararası Doğayı Koruma Birliği’ne (IUCN) dayandırdığı verilere göre, başlıca global mahsul çeşitlerinin %90’ından fazlası arılarca, yaklaşık %30’u sineklerce ve %6’dan daha azı da polenleyici ailesinin diğer üyelerince geziliyor.
IUCN, raporunda açıkladığı Avrupa’daki arı ve kelebek nüfusu verileri, kıta genelinde arı ve kelebeklerin %9’unun tehdit altında olduğunu, diğer nüfus türlerine kıyasla arıların %37’sinin ve kelebeklerin de %31’inin azaldığını belirtiyor.
Konuya ilişkin “Kırmızı liste” yayımlayan IUCN, dünya genelinde arıların %40’ının yok olma tehdidiyle karşı karşıya bulunduğunu bildiriyor.
