Küba; kasırgalar, kuraklık yoğunluğunun artması ve deniz seviyesinin giderek yükselmesi ile birlikte küresel ısınmayla mücadeleyi anayasa kapsamına aldı.
Küba’nın, anayasasında iklim değişikliği ile mücadeleye yer vermesi bilim dünyasında farklı tepkilere yol açtı. Şubat ayının sonlarında seçmenler Küba’da “çevrenin korunmasını ve insan türünün hayatta kalmasını tehdit eden küresel ısınmaya karşı mücadeleyi teşvik etmeyi” içeren yeni bir anayasa değişikliğini onayladılar. Küba, Ekvador ve Tunus da dahil olmak üzere anayasasında “iklim” veya “iklim değişikliği” konusuna yer veren diğer on ülkeye katılıyor.
Bazı araştırmacılara göre bu yasa değişikliği, küresel çapta ivme kazanan aşırı hava olaylarıyla mücadele adına olumlu bir işaret. Küba, yıkıcı sonuçları olan kasırgalara, aşırı kuraklığa ve deniz seviyesinin yükselmesine uyum sağlamak için uzun vadeli bir plan da dahil olmak üzere küresel ısınmayla mücadeleye yönelik agresif politikalar başlattı.
Washington DC’deki Çevre Hukuku Enstitüsü’nden avukat Carl Bruch “Küba’nın yaptıklarını görmek çok heyecan verici” diyor ve ekliyor: “İklim değişikliğini ülke anayasasında görüyor olmamız konunun aciliyetine işaret ediyor.”
Farklı Görüşler Hakim
Kimileri ise bu değişikliğin anlamlı bir harekete sebep olacağından şüphe ediyor. Colorado, Boulder’da yer alan Ulusal Atmosferik Araştırma Merkezi’nden atmosfer kimyası üzerine çalışan Kübalı Rolando Garcia, anayasada yer alan iklimle ilgili dilin “duygusal” olduğunu ve küresel ısınmayı ele alma çabalarının yavaş ilerlediğini söylüyor: “Yeni Küba anayasasında yer alan hedefler hiçbir şeyi değiştirmiyor.”
Garcia, Küba’nın seragazı emisyonlarını azaltma planlarının küresel karbon emisyonları kapsamında devede kulak kalacağını belirtiyor. Küba, 2014 yılında dünyadaki toplam karbondioksit emisyonunun %0,1’inden sorumluydu; ABD ise, Dünya Kaynakları Enstitüsü tarafından toplanan verilere göre, %15’inden.
Kimileri ise anayasa değişikliğinin siyasi bir anlamı olduğunu düşünüyor. Bu hamlenin, küresel ısınmayı ele alma konusunda isteksiz olan ABD’yi kışkırtma amacı taşıyabileceği söyleniyor.
Teknolojik Yetersizlik Araştırmayı Güçleştiriyor
Anayasa değişikliğinin Küba’daki mevcut iklim araştırmalarının yürütülme şeklini değiştirip değiştirmeyeceği henüz belli değil. Küba, Camagüey Meteoroloji Merkezi’nde fizikçi Juan Carlos Antuña Marrero, yasa tasarısının fon sağlama ve bilgisayarların modernizasyonu gibi eylemlere dönüşebileceğini beklemekle birlikte bunların sağlanacağından emin olmadığını belirtiyor.
Antuña Marrero’nun ekibi, atmosferin soğumasına yardımcı olan kükürt aerosellerini inceliyor; ancak Küba’nın yavaş ve dengesiz internet bağlantısının bilimsel literatüre ulaşmayı zorlaştırdığı ifade ediliyor. Teknolojik donanımın çok eski olması nedeniyle Antuña Marrero ve meslektaşlarının bilgisayarda veri işlemesinin günler hatta aylar boyunca sürebileceği, hava tahmin modelleri gibi araştırma araçlarından vazgeçmeleri gerekebileceği belirtiliyor.
İspanya’daki Valladolid Üniversitesi ile işbirliği içinde olan Antuña Marrero, “Ülkenin yoksulluğunun sınırlarını aşmaya çalışan bir grup bilim insanıyız” diyor, “Ama felsefemiz, şikayet etmek değil, çözüm bulmak”.
Küba Destekleyici Düzenlemeler Gerçekleştiriyor
Gezegen ısınmaya devam ederse Kübalıların kayıpları oldukça ağır olacak. Ülke, son 50 yılda yoğun kuraklıklar ve deniz seviyesinde yükselmeler yaşadı. Küba’nın Havana’daki Meteoroloji Enstitüsü’ne göre, daha şiddetli ve daha sık görülen kasırgalar şehirlerde su baskınlarına, tarlaların düzleşmesine ve milyarlarca dolar zarara sebep oldu. Küba, deniz seviyesinin yükselmesi konusunda yüksek risk altındaki bölgeleri haritalandırmaya, vatandaşlarını bu bölgelerden uzaklaştırmaya ve evlerini yıkmaya başladı.
Bu çabalar, Küba’nın küresel ısınmayla mücadelede yol haritası olan “Tarea Vida” adı verilen 100 yıllık planın bir parçası. Projede, olası taşkın bölgelerinde yeni ev inşası yasağı, kuraklıktan dolayı gıdaların temini için ısıya dayanıklı ürünlerin tanıtılması ve kıyı erozyonuna karşı korunmaya yardımcı olmak için Küba’nın kumlu plajlarının restorasyonu yer alıyor.
New Orleans’taki Tulane Üniversitesi’nden hukukçu Oliver Houck, iklim değişikliğinin anayasaya dahil edilmesinin, Küba’nın kendisini siyasi olarak Kuzey’den ayırmasında yardımcı olacağını söylüyor. Sonuçta, Küba hükümetinin “ABD’ye sevgisi yok” diyor. Houck, “Amerika’da iklim değişikliğini önemsemediğini söyleyen insanları saysak bitmez, sonuçta bunu inkâr eden politik bir partimiz bile var” diyor.
