İklim krizi konusunda genel farkındalığı ve endişesi bu kadar yüksek bir toplumun, İklim Kanunu’na dair çok daha fazla kamusal tartışmaya, fikri üretime, popüler ve bilimsel yayına ihtiyacı bulunduğunu, hatta bunu hak ettiğini söylemek yanlış mı olur?
YAZI: Dr. Barış DOĞRU, ekoIQ / İklim Haber Yayın Yönetmeni
İklim Haber ve KONDA Araştırma olarak 7. kez gerçekleştirdiğimiz Türkiye İklim Değişikliği Algı Araştırması 2024, diğerleri gibi aynı şeyi söylüyor: Türkiye, iklim değişikliği algısı konusunda dünyanın gelişmiş birçok ülkesinden bile daha yüksek bir farkındalığa sahip. “İklim değişikliğinden endişeli misiniz?” sorusuna “çok endişelim” ve “endişeliyim” yanıtını verenlerin oranı bu yıl %72 düzeyinde. Geçen yedi yılda bu oran, %50’nin altına hiç düşmemiş. 2022 araştırmasında ise %83 ile tarihsel zirvesini görmüş. Periyot boyunca ufak dalgalanmalar yaşasa da, bu oran ülkeler arasında en yüksek seviyelerden biri.
Dalgalanmalarda, araştırmanın yapıldığı tarih aralıkları ve o tarihsel ana yakın zamanda yaşanan iklim felaketlerinin rolü olduğunu da söyleyebiliriz.
Yine Türkiye’de her 10 kişiden 7’si iklim değişikliğinin insan faaliyetlerinin sonucu olduğunu düşünmesi de oldukça çarpıcı. 2020’den yana bu oran da %71 ila %78 arasında salınıyor. 2024 yılı araştırmasına göre iklim değişikliğinin doğal bir süreç olduğunu düşünenlerin oranı %26’da kalırken; dünyada bazı ülkelerde zaman zaman %30’ları bulan “İklim değişikliği diye bir şey yoktur” diyenlerin oranı sadece %3. Sosyal medyada çokça sesi çıkan iklim inkarcılarının bu kadar sınırlı bir kesime sıkışması gerçekten enteresan. Her zaman vurguladığımız gibi bu oranın böylesine düşük olmasında en büyük neden Türkiye’de iklim inkarcısı hiçbir politik ve toplumsal hareketin olmaması büyük ihtimalle ancak bu kadar küçük bir kesimin sesinin bu kadar çok çıkması da bir hayli düşündürücü. Diğer yandan bu durum her marjinal görüş için geçerli büyük ihtimalle. Aşı karşıtları, düz dünyacılar ve çeşitli komplo teorileri taraftarları için de sanırım aynı durum geçerli.
Ancak iklim değişikliğine yönelik bu temel yaklaşımlar konusunda hayat görüşü, politik tutum, eğitim seviyesi, cinsiyet ve yaş kategorilerinde de çok büyük farklılıklar bulunmuyor. Hemen hiçbir konuda anlaşamayan Türkiye kamuoyunda böylesine önemli bir konuda bu kadar oydaşma olması bizi her seferinde şaşırtıyor.
Ama belki daha şaşırtıcı olan, bu kadar yüksek bir farkındalık ve bilinç seviyesine sahip böylesi bir toplumda iklim değişikliğinin toplumsal aktörler, siyasi odaklar ve kanaat önderleri konusunda bu kadar az söz söylemesi, düşünce üretmesi. 16. yüzyıl Osmanlı tarihinin ayrıntıları üzerine saatlerce konuşacak onlarca ve dinleyecek yüz binlerce kişi bulan TV ve/veya YouTube programlarının, iklim değişikliği gibi her an yeni olaylar ve sorunlar yaratan bir konuya hiç değinmemesi ilginç bir durum. Ama sanırım bunun arkasında da, kutuplaşma olmadan hiçbir konuya ilgi duyma becerisini tamamen yitirmiş bir toplum ve yayın camiası bulunuyor.
Türkiye İklim Değişikliği Algı Araştırması 2024’e eklediğimiz güncel İklim Yasası sorularına verilen yanıtlar da aslında bu durumu doğrular nitelikte. Uzun zamandır yasal hazırlıklarının sürdüğü bilinen, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum tarafından TBMM komisyonlarına iletildiği konusunda açıklamalar yapılan İklim Yasası ile ilgili “Yasadan haberiniz var mı?” sorusuna ankete katılanların sadece %12’si “Evet, duydum içeriği hakkında bilgim var” derken, %18’i de “Duydum ama içeriğini bilmiyorum” yanıtını veriyor.
İklim krizi konusunda genel farkındalığı ve endişesi bu kadar yüksek bir toplumun, bu konuda bundan çok daha fazla kamusal tartışmaya, fikri üretime, popüler ve bilimsel yayına ihtiyacı bulunduğunu, hatta bunu hak ettiğini söylemek yanlış mı olur? Birçok sefer olduğu gibi, toplumun genelinden çok daha fazla, toplumun bir adım önünde olması gereken aydınların, entelektüellerin, okumuş yazmışların sorumluluğunu vurgulamak zorunda gibi görünüyoruz.
Araştırmaya buradan ulaşabilirsiniz.
