Türkiye’deki 17 bankadan sadece altısı kömür yatırımlarından tamamen çıkma kararı aldı. 2024 itibarıyla net sıfır hedefleri kapsamında temiz enerji projelerine yönelme taahhüdü bulunan banka sayısı ise 12.
İklim İçin 350 Derneği ile Sürdürülebilir Ekonomi ve Finans Araştırmaları Derneği (SEFiA) “Türkiye’deki Bankaların İklim Değişikliğine Yaklaşımı” başlıklı raporunun üçüncüsünü yayımladı.
Türkiye’deki 17 özel ticari, kamu ve yatırım bankasının iklim değişikliğiyle mücadele uygulamalarının 5 ana başlıkta ele alındığı raporda, bu bankaların fosil yakıt yatırımları, “net sıfır” hedefi, karbon ayak izi, temiz enerji yatırımları, ESG (Çevresel, Sosyal ve Kurumsal Yönetişim) ve benzer derecelendirmeleri incelendi.
Buna göre, bankaların yayımladığı raporlar dikkate alındığında, 17 bankanın sürdürülebilirlik ve iklim kriziyle mücadele kapsamında yürüttükleri faaliyetler farklı şekillerde ilerleme kaydetti. Ancak önceki raporlama dönemlerine kıyasla 2023’te ivme bir nebze düştü.
İlk raporun ardından yeni fosil yakıt projelerini finanse etmeme taahhüdünde bulunan banka sayısı 7’den 11’e yükseldi. Türkiye’nin 2053 yılı net sıfır emisyon hedefi doğrultusunda çoğunlukla 2050 itibarıyla portföylerini “net sıfır” hedefine uygun hale getireceğini açıklayan bankalara 2023’te Türkiye Kalkınma ve Yatırım Bankası (TKYB) eklendi. Böylece söz konusu 17 bankadan “net sıfır” hedefine uygun hareket eden banka sayısı 12 oldu.
Sadece altı banka kömür yatırımlarından tamamen çıkma kararı aldı. Bu bankalar arasında Akbank (2040), Garanti BBVA (2040), Türkiye İş Bankası (2040), QNB Türkiye (2030) ve Türkiye Ekonomi Bankası (2030) ve Türkiye Sınai Kalkınma Bankası (2035) yer alıyor.
Rapora göre, uzun vadeli “net sıfır” hedeflerini destekleyici nitelikte olan, karbon ayakizi ve temiz enerji yatırımları konularında ara hedefler açıklayan bankaların, bu hedeflerini bilime dayalı bir metodolojiye uygun olarak taahhüt etmesi ve onaylatması ise olumlu gelişmeler arasında yer aldı.
İklim İçin 350 Derneği Finans Kampanyaları Sorumlusu Selen Baykara, rapora ilişkin değerlendirmesinde, iklim kriziyle mücadelede finans sektörünün oynadığı kritik rolün göz ardı edilemeyeceğini söyledi.
“Finans Kuruluşları Portföylerini Net Sıfır Hedefiyle Uyumlu Hale Getirmeli”
Baykara, bankaların bu kararlarının arkasında farklı yaklaşımların söz konusu olduğunu belirterek, şunları kaydetti: “Bu sektör genelinde standardize bir yaklaşımın benimsenmesine yönelik ihtiyacı gösteriyor. Bununla birlikte, mevcut ekonomik koşulların da etkisiyle büyük ölçekli yenilenebilir enerji yatırımlarının yavaşladığı görülüyor. Yeşil ekonomik dönüşüm için bankacılık portföyünde bir yandan fosil yatırımlar azalırken, diğer yandan yenilenebilir enerji yatırımları artış yönünde ilerlemeli. Küresel iklim hedeflerinin gerektirdiği acil eylem dikkate alındığında, finans kuruluşlarının portföylerini hızla net sıfır hedefleriyle uyumlu hale getirmesi ve düşük karbonlu ekonomiye geçişi desteklemesi artık bir seçenek değil, bir zorunluluk.”
“Kamu Bankalarının Atacağı Adımlar Önemli”
SEFİA Analisti Evrim Özyorulmaz Akcura da finansal kuruluşların iklim değişikliğine bağlı riskleri yönetmek için sistemsel düzenlemelere uyum sağlama çabası içinde olduklarını dile getirdi.
Akcura, bu kuruluşların yeşil ekonomiye geçişte düşük karbonlu yatırımların desteklenmesi konusunda da önemli ve aktif bir rol üstlendiğini belirterek, “Bu noktada, ana akım finansmanın karbon yoğun fosil yakıt varlıklarından uzaklaşarak, net sıfır hedefleri yönünde hareket etmesi gerekliliği de ortaya çıkıyor” ifadesini kullandı.
Ulusal düzeyde bir farkındalık yaratma çabasıyla 3 yıldır yayımlanan raporun Türkiye finans sektörünün iklim kriziyle mücadelede aldığı mesafeyi ortaya koyduğunu aktaran Akcura, “Tüm veriler ışığında, özellikle kamu bankalarının mevcut ve yeni projelerde kömürden çıkışı finanse etmek üzere atacağı adımların yeşil dönüşüm ekseninde Türkiye’nin potansiyelini yükselteceğini düşünüyoruz” değerlendirmesinde bulundu.