Sürdürülebilir Kalkınma ve Uluslararası İlişkiler Enstitüsü (IDDRI) ve Climate Strategies’in “Kömürü Terk Ediş Süreci” (Lessons From Previous ‘Coal Transitions’) raporu Haziran ayında yayımlandı. Raporda adil geçiş süreci örneklerinden yola çıkılarak bu sürece olanak verecek temel öneriler ele alınıyor.
Sürdürülebilir Kalkınma ve Uluslararası İlişkiler Enstitüsü (IDDRI) ve Climate Strategies, kömür üreten bölgelerin geleceği hakkında önemli bilgiler içeren “Kömürü Terk Ediş Süreci” raporunu geçtiğimiz Haziran ayında yayımladı. Rapor, Hollanda, Birleşik Krallık, Çek Cumhuriyeti, Polonya, İspanya ve Amerika Birleşik Devletleri’nde yaşanan kömürü terk etme süreçlerinden çıkarılan temel derslerin altını çiziyor; kömür sektöründe çalışanlar, yerel madencilik toplulukları ve kömür tüketimine bel bağlayan şirketleri bekleyen zorlu adaptasyon sürecine dair yapılması gereken çalışmalara parmak basıyor.
“Adil Geçiş” için Vakit Daralıyor
Rapor, doğru hazırlıkların yapılması ve aktif şekilde yönetilmesi ile kömürün terk ediliş sürecinde, adil bir geçişin mümkün olduğunu ortaya koyuyor. Gereken adaptasyonların büyüklüğü göz önüne alındığında, işgücü, bölgeler ve şirketlerin mümkün olan ek kısa zamanda hazırlık yapmaları ve geçiş sürecine başlamaları çok büyük önem taşıyor. Bu geçişin sektörel yansımalarına vurgu yapan Climate Strategies Direktörü Andrzej Blachowicz’e göre: “Maden işçileri ve toplulukları açısından adil bir geçiş süreci, ekonomi size karşı dönmeden önce harekete geçmek anlamına geliyor. Bu geçiş sürecini erkenden kabullenmek ve hazırlıklı olmak, eski maden bölgelerinde çalışan yetişkinlerin yarısının iş bulamaması ya da hemen hemen hepsinin iş bulması arasındaki fark anlamına gelebilir.”
Geçiş süreçlerinin başarılı olabilmesi için, iş gücünün yeniden eğitilmesi ve alternatif işlere geçişlerinin yapılması, bölgesel ekonomilerin yeni ekonomik faaliyetlere yatırım yapmaları, şirketlerin hâlâ kâr ederken yeni faaliyet alanlarına yönelmeleri gibi etkenlerin atlanmaması gerekiyor. Bu zorlu uyum süreçlerinin tamamlanabilmesi için vakte ihtiyaç olduğu da bir gerçek ancak IDDRI’ın Uzman Araştırmacı Oliver Sartor, zaman ihtiyacının yanı sıra iklim politikaları hedeflerinin bir an önce hayata geçirilmesi gerektiğini de hatırlatıyor: “Şoku hafifletmek ve değişimi yönetmek için, koşullar hâlâ olumluyken, önümüzde ne kadar çok vakit olursa, sonuçlar herkes için o kadar iyi olacaktır. Ancak iklim politikaları hedeflerimiz açısından, fazla vakit kalmadı. Bu da adil bir geçiş sürecinin acilen ele alınması gereken bir konu olduğu anlamına geliyor”.
“Adil Geçiş, Sadece Finansal Bir Tazminat Konusu Olarak Görülmemeli”
Rapor’un adil bir geçiş sürecine olanak verecek temel önerileri şöyle sıralanabilir:
- Paydaşların kendi aralarında “geçiş olmalı mıdır ve neden olmalıdır” gibi başlıca sorular konusunda temel bir fikir birliği oluşturmaları.
- Hükümetlerin yapıcı bir sosyal diyaloğu desteklemek için erkenden ağırlıklarını koymaları.
- Paydaşların kendilerine ait ve yerel koşulları da yansıtan bir geçiş planı geliştirmeleri.
Andrzej Blachowicz ise hükümetlerin ve paydaşların sorumluluğuna dikkat çekiyor: “Hükümetlerin ve paydaşların ‘adil geçişi’ sadece bir finansal bir tazminat konusu olarak görmekten imtina etmeleri ve gelecek nesiller için ekonomik yenilenme ve öğretim fırsatlarına yatırım yapmaları gerekiyor.”
Raporda adil geçiş süreci iktisadi bir bakış açısıyla da ele alınıyor. Çalışma, yönetilen bir geçiş süreci maliyetinin çoğu zaman hiç geçiş yapmamaktan daha düşük olduğunu ortaya koyuyor. Rekabet gücü olmayan bir sektörü desteklemenin maliyeti ise genel olarak çok yüksek seyrediyor. Oliver Sartor bu konuyu şöyle açıklıyor: “İşgücü ve topluluklar açısından adil bir geçişe yeterli kaynak yatırımı yapılmamış olması, hükümetleri çok büyük maliyet yükü altında bırakabilir. Bu maliyetlerin içinde çoğu zaman yüksek derecede uzun vadeli işsizlik ve iş göremezlik ödemeleri, bozulan çevrenin temizlenmesi ve nesillerarası sosyal ve ekonomik sakıncalar da bulunuyor.”
