Avrupa’da kömürden elektrik üretimi kaynaklı hava kirliliğini ele alan yeni bir rapora göre kömürden elektrik üretimi kaynaklı SO2 (kükürt dioksit) kirliliğinde Ukrayna (%27), Türkiye (%24), Sırbistan (%15) ve Bosna Hersek (%11) başı çekiyor. Yine Türkiye’de kömürden elektrik üretimi kaynaklı NOx (azot) kirliliği, Avrupa toplamının beşte birini oluşturuyor.
Enerji konusunda faaliyet gösteren düşünce kuruluşu Ember’in yeni yayımladığı analiz, Avrupa’da kömürden elektrik üretimi kaynaklı hava kirliliğinin en yüksek olduğu ülkeleri ortaya koyuyor. Ülke ölçeğinde gerçekleştirilen sıralamada Türkiye ve Ukrayna, tüm kirletici türlerinde ilk üç sırada yer alıyor. Batı Balkanlarda yer alan ülkeler, görece küçük ölçeklerine rağmen Türkiye ve Ukrayna’yı takip ediyor. Almanya ve Polonya gibi Avrupa Birliği ülkeleri ise azot (NOx) kirliliği açısından üst sıralarda kendisine yer buluyor.
Elektrik üretimi amacıyla kullanılan kömür, havaya kirleticiler yayarak insan sağlığına tehdit oluşturuyor ve çok sayıda erken ölüme sebep oluyor. Bu kirleticilerin yayılımı binlerce kilometreyi bulabiliyor. Ember tarafından gerçekleştirilen analiz, AB içerisindeki 27 ülkeyi, İngiltere’yi, Enerji Topluluğu’na üye ülkeleri ve Türkiye’yi kapsıyor. Hava kirliliği verilerinin değerlendirildiği analizde kömür santralları, üç kirletici (SO2, PM10, NOx) göz önünde bulundurularak sıralanıyor.
Çalışmanın ana çıktıları şu şekilde sıralanabilir:
- Kömürlü termik santrallardan kaynaklanan PM10 kirliliğinin büyük bölümü Ukrayna‘daki santrallardan kaynaklanıyor. Ukrayna’da faaliyet gösteren sekiz santral, PM10 açısından en fazla kirlilik yayan 10 santral arasında yer alıyor.
- Avrupa’da kömürden elektrik üretimi kaynaklı SO2 (kükürt dioksit) kirliliğinde Ukrayna(%27), Türkiye (%24), Sırbistan (%15) ve Bosna Hersek (%11) başı çekiyor.
- En fazla kükürt dioksit yayan 10 kömür santralı, Avrupa’nın kömürden elektrik üretimi kaynaklı SO2 emisyonlarının yaklaşık yarısına (%44) denk geliyor. Bu santralların üçer tanesi Sırbistanve Türkiye’de, ikisi Bosna’da, birer tanesi de Ukrayna ve Makedonya’da yer alıyor.
- Türkiye‘de kömürden elektrik üretimi kaynaklı NOx (azot) kirliliği, Avrupa toplamının beşte birini oluşturuyor (%20). Türkiye’yi, Almanya(%16), Ukrayna (%16) ve Polonya (%14) takip ediyor.
- Batı Balkan ülkeleri 2019 yılında, Enerji Topluluğu üye ülkeleri için ulusal ölçekte belirlenmiş olan hava kirliliği emisyon limitlerine uyum sağlamadılar. Avrupa’daki en kirli santrallar sıralamasında birçok santrala sahip Ukrayna ise, ilginç bir şekilde Ukrayna için belirlenen tavan limitlerin oldukça altında kaldı.
- Avrupa’daki en kirli 30 kömür santralın neredeyse tamamı 30 yıldan fazla süredir faaliyet gösteriyorken bu duruma tek istisna Türkiye. Türkiye’de son 10 yılda inşa edilen bazı santrallar da listenin üst sıralarında kendisine yer buluyor.
- Ukrayna, Türkiye ve Batı Balkan ülkeleri, kömür santrallarına doğrudan veya dolaylı şekilde teşvik sağlıyorlar. Ancak bu teşvikler, bahsi geçen ülkelerin kömürü ikame edebilecek kadar yüksek potansiyele sahip yenilenebilir enerji kaynaklarınayönlendirilebilir.
Çalışmayı değerlendiren EMBER Elektrik ve İklim Veri Analisti Ufuk Alparslan, “Ukrayna, Türkiye ve Batı Balkan ülkeleri, Avrupa’da kömürden elektrik üretimi kaynaklı hava kirliliğinde öne çıkıyorlar. Kömür santrallarının havaya yaydığı kirlilik binlerce kilometreye ulaşabiliyor. Temiz enerji alternatiflerinde çok yüksek potansiyele sahip bu ülkelerin kaynaklarını, emisyon standartlarına uyum sağlamak için yüksek maliyetli rehabilitasyon yatırımları ve kömür teşvikleri yerine enerji dönüşümünü daha da hızlandıracak yatırımlara yönlendirmesi gerekiyor” diyor.
