2020’de Çok Taraflı Kalkınma Bankalarının Fosil Yakıtlara Aktardığı Finansman 3 Milyar Dolara Ulaştı

Enerji Politikaları Takibi (Energy Policy Tracker) ile Big Shift Global isimli konsorsiyum tarafından, dünyanın önde gelen dokuz büyük Çok Taraflı Kalkınma Bankası’nın proje finansmanı verilerinin değerlendirildiği yeni bir rapor yayımlandı. Rapor, pandeminin başlangıcından bu yana kalkınma bankalarının temiz enerji yatırımlarına en az 12 milyon dolar finansman sağladığını ortaya koyuyor. Buna karşın fosil yakıtlara 3 milyar dolar finansman sağlanıyor. Bankaların finansman akışlarına ilişkin şeffaflık sorunu geçerliliğini sürdürse de 2020 yılının ilk kez çok taraflı kalkınma bankalarının kömüre proje finansmanı aktarmadığı yıl olduğu görülüyor.

Analiz, 2018 ve 2020 yılları arasında fosil yakıtlara aktarılan toplam proje finansmanının, 2015-2017 dönemine göre %40 azaldığını gösteriyor. Bu durum, kalkınma bankalarının kömür ile belirli koşullarda petrol ve doğalgaz yatırımlarına ilişkin finansmanı sonlandırması sonucu olumlu bir gelişme olarak karşılansa da uzmanlar, 2020 yılındaki düşüşün iki nedeni olduğunu vurguluyor. Bunlardan ilkini büyük ölçekli petrol ve doğalgaz projelerinin onaylanmasında küresel salgından kaynaklanan düşüş oluşturuyor. Bir diğer neden ise, ekonomik toparlanma paketlerinin genelindeki harcamaların şeffaflığının sınırlı olması olarak belirtiliyor.

2020 yılında, dokuz Çok Taraflı Kalkınma Bankası, fosil yakıtlara en az 3 milyar dolar finansal destek sağladı. Bu miktar, bankaların yeşil toparlanmaya ve yeşil ekonomiye yönelik dönüşüm vurgusunu içeren pek çok beyanla çelişen bir resim çiziyor.

Doğalgaz, önceki iki yılda olduğu gibi 2020’de de kalkınma bankalarının fosil yakıtlara sağladığı desteğin %75’ini oluşturuyor. Bu rakam, doğalgaza sağlanan finansal desteğin tüm bankaların ele alması gereken öncelikli alan olduğuna işaret ediyor. Mevcut veriler aynı zamanda, İslami Kalkınma Bankası’nın proje finansmanı raporlamasını durdurması nedeniyle veri eksiği olsa da, 2020 yılının en büyük dokuz adet Çok taraflı Kalkınma Bankası’nın kömür yatırımlarına herhangi finansman aktarmadığı ilk yıl olabileceğini gösteriyor. 

Bu veriler, İngiltere’de gerçekleşecek Küresel İklim ve Kalkınma Zirvesi ile Dünya Bankası Grubu ve Uluslararası Para Fonu’nun Bahar Toplantıları öncesinde yayımlanıyor. İngiltere, AB ve ABD’nin fosil yakıtlara yönelik uluslararası kamu finansmanını sonlandırmak üzere harekete geçmesi, bankaların üzerindeki baskıyı artırıyor. Bu rapor aynı zamanda, 2021 Bahar Toplantıları sırasında Dünya Bankası’nın fosil yakıtlara yönelik her türlü desteği sonlandırma taahhüdünde bulunmasını çağrısını yapan iki mektubun ardından yayımlanıyor. Bunlardan biri Dünya Bankası’nın dokuz İcra Direktörünün kamuoyuna sunduğu, diğeri ise 150’den fazla sivil toplum kuruluşu ve akademisyenin bir araya gelerek yayımladıkları mektuplar.

“Tüm Kalkınma Bankaları Fosil Yakıtlardan Uzaklaşmalı”

Uluslararası Sürdürülebilir Kalkınma Enstitüsü’nün (International Institute for Sustainable Development) Kıdemli Politika Danışmanı Lucile Dufour, “Enerji Politikaları Takibi’ne çok taraflı kalkınma bankalarının eklenmesi, karar vericilerin COVID-19 krizine yönelik ekonomik toparlanma kapsamında daha net bir resmin ortaya konmasına olanak sağlıyor. Bu bankaların fosil yakıtlara yönelik proje finansmanındaki düşüş, bu yönde iradenin ortaya konulduğuna işaret ediyor. Ekonomilerin COVID-19 krizi sonrası yeniden yapılandırılması, gelişmekte olan ülkelerdeki temiz enerji projelerini destekleyerek daha etkin şekilde gerçekleştirilebilir. Bununla birlikte, kalkınma bankalarının önünde Paris Anlaşması hedefleriyle uyumlu ve uluslararası finansal desteğin fosil yakıtlardan tamamen arındırılmış şekilde gerçekleşmesini sağlamak üzere atmaları gereken birçok adım bulunuyor. 2020’de gözlemlenen değişim, 2021 yılının, kamu finansmanı dengesinin fosil yakıtlardan arınma yönündeki eğilimin ilk adımının atıldığı yıl olmasını gerektiriyor” dedi.

Big Shift Global konsorsiyumunun koordinatörlüğünü yapan Sophie Richmond ise,“Çok taraflı kalkınma bankalarının yenilenebilir enerjiye daha fazla finansman sağlama yönünde attıkları adımı memnuniyetle karşılıyoruz ancak bu adım yeterli değil. İklim kriziyle mücadele edebilmek için tüm finansmanın, fosil yakıtlardan ve gezegene ya da yerel topluluklara zarar vermeyen sürdürülebilir ve yenilenebilir enerjiye yöneldiğini görmemiz gerekiyor. Çok taraflı kalkınma bankalarının mevcut yatırımları enerji sistemlerini onlarca yıl boyunca emisyon salmaya zorunlu hale getiriyor. Bu durum toplumun en kırılgan kesimlerinin yaşam alanlarına zarar veriyor. Tüm kalkınma bankalarını, ivedilikle kömür, petrol ve doğalgaza sağladıkları finansmanın tamamını herkesin enerjiye erişim sağlamasına yardımcı olan sürdürülebilir ve yenilenebilir enerjiye yönlendirmeye ve bu konuda diğer bankalara öncülük etmeye davet ediyoruz” diye konuştu.

Temiz enerjiye yönelik finansmanda dokuz çok taraflı kalkınma bankası arasında Avrupa Yatırım Bankası öne çıkıyor. Avrupa Yatırım Bankası’nın temiz enerjiye sağladığı altı milyar dolarlık finansman, fosil yakıtlara yönelik finansmanının yaklaşık dokuz katına denk geliyor. Günümüzde fosil yakıt finansmanının büyük bölümünü Dünya Bankası Grubu sağlıyor. Dünya Bankası, 2018-2020 döneminde fosil yakıtlara 5,7 milyar dolar aktarmış durumda. Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası ve Asya Altyapı Yatırım Bankası’nın misyonlarında temiz enerji kaynaklarına dayalı enerji dönüşümünü desteklemeye dair net beyanları bulunmasına rağmen, 2018-2020 döneminde fosil yakıtlara yönelik harcamalarının azalmaması, bankaların finansmanlarının söylemleriyle aykırılığını gözler önüne seriyor.